تمدن بی نظیر سیستان
سیستان مهم ترین دژ دفاعی ساسانیان دارای تمدنی غنی که در دوران خود جزء شهر های پیشرفته جهان بوده
شهر سوخته
هر سوخته در ۵۵ کیلومتری شهر زابل است. تمدن شهر سوخته یکی از شگفتی های دنیای باستان است. یافته های جدید باستان شناسی گواه این ادعاست. بر اساس کشفیاتی که در طی سال های متمادی در شهر سوخته انجام گرفته، می توان گفت که شهرسوخته مهمترین مرکز استقرار و در حقیقت پایتخت منطقه در دوران مفرغ است.
برای اولین بار اورل اشتاین باستان شناس انگلیسی نام شهر سوخته را ذکر کرده است. گروه باستان شناسان وابسته به موسسه فرهنگی ایزمئو (موسسه ایتالیایی مطالعات خاورمیانه و خاور دور) در سال ۱۹۶۷ به سرپرستی پرفسور توژی با همکاری مرکز باستان شناسی ایران در محوطه باستانی شهر سوخته کار خود را آغاز کردند و بعد از انقلاب در سال ۱۳۷۴ دور جدید کاوش در شهر سوخته به سرپرستی دکتر سید صادق سید سجادی آغاز گردید.
● ویژگی های طبیعی شهر سوخته
مساحت کلی تپه شهر سوخته حدود ۱۵۲ هکتار است که در یک برآمدگی بین دریاچه هامون و رود هیرمند بنا شده است و ارتفاع متوسط آن از سطح زمین های اطراف ۱۲ متر و بلندترین نقطه آن ۱۸ متر ارتفاع دارد. تپه های شهر سوخته به چهار منطقه متمایز تقسیم می شوند :
1- منطقه مرکزی با وسعت ۲۰ هکتار
2-منطقه مسکونی شرق با وسعت ۱۶ هکتار
3-قسمت شمال شرقی یا منطقه صنعتی شهر سوخته
4- قسمت جنوب غربی شامل قبرستان با مساحتی بالغ بر ۲۰ تا ۲۵ هکتار
شهری که اسطوره برتری تمدنی بین النهرینی را شکست. شهری که هنوز هزاران رمز وراز در خود دارد.
زادگاه
رستم زال ، سهراب دلاور ، اسفندیار روئین تن ، گرشاسب اژدهاکش ، کیخسرو و
سیاوش هاست . سرزمین یعقوب عیار ، محل حماسه ها ، جایی که نخستین شعله های
شعر و ادبیات نوی ایرانی پس از خاموشی چندصد ساله از آنجا نه تنها به تمام
ایران ، بلکه از مرزهای چین تا سواحل مدیترانه ، از سواحل دریای سیاه تا
سواحل نیلگون خلیج فارس گسترش یافت.
دیار پیام آور صلح و دوستی ، و ریشه
های گفتار نیک ، پندار نیک و کردار نیک از آنجا و سرزمینهای تابعه آن
برخاسته و سپس در تمام ایران و بعد در جهان باستان گسترده شد.
انحراف رودخانه هیرمند از مسیر بستر خود هنگام طغیان و بالا آمدن مداوم نمک بر قشر سطحی زمین که همچون ساروجی از تخریب آثار و اشیاء جلوگیری کرده از مهمترین علل سالم ماندن آثار و بقایاء شهر سوخته است.
ویژگی های انسانی شهر سوخته(5000 سال پیش)
1-دارای سیستم آب رسانی (بی نظیر در تاریخ )
2-دارای آپارتمان (خانه های طبقه دار)
3-تشکیلات مرتب و منظم
4- مراکز صنعتی بیرون از شهر قرار داشتند
5-پارچه هایی که در شهر سوخته یافت شده مطلقاً در هیچ کجای ایران یافت نشده است
6-قبر های خانوادگی برای کنار هم بودن اعضای خانواده
7-قبر هایی که بادیوار به ۲ قسمت تقسیم می شده و در یک طرف مرده قرار میگرفته
و آن طرف دیگر برای گول زدن ارواح خالی میگذاشتن
شهر سوخته قدیمی ترین تمدن جهان و بهشت باستان شناسان
کوه خواجه
کوه خواجه یکی از شهر های دوره ساسانیان بوده
که دارای ویژگی های منحصر به فرد زیر می باشد :
1- دارای آتشکده اعظم
2-دارای کاخ های مرتفع
3-کوه خواجه قلعه‌اى عظیم و دژ شهرى منحصر به فرد از دوره اشکانیان و ساسانیان است. این اثر بزرگ به تخت جمشید خشت و گل شهرت دارد و تنها نمونه دژ شهرهاى اشکانى باقى مانده در ایران است.
4-یکى دیگر از بناهاى تاریخى شاخص در کوه خواجه، کاخى است مربوط به دوره
ساسانیان که جلوه‌هاى معمارى بدیعى را مى‌توان در آن مشاهده کرد. این کاخ
شامل عمارتى است که در جلوى آن حیاطى با منظره‌اى بسیار بدیع و زیبا که چشم
هر بیننده‌اى را خیره مى‌کند، قرار گرفته است.
همچنین در بخش جنوبى این تپه معبدى خشتى مربوط به دوره‌هاى قبل از اسلام قرار گرفته است. این معبد که کرچک چهل گنجه نام دارد بنابر عقیده برخى، همردیف بناهاى قلعه دختر شمرده مى‌شود.
سرزمین سیستان با تاریخ چندین هزار ساله خود به عنوان نگینى درخشان در کویر ایرن جاذبه های فراوانی دارد. فراوانى آثار باستانى و تاریخى سیستان به اندازه‌اى است که بسیارى از دانشمندان و کارشناسان ایرانى و خارجى از آن به عنوان «سرزمین آفتاب» یاد کرده و سیستان را بهشت باستانشناسان معرفى کرده‌اند.
کوه خواجه بزرگترین معماری خشتی بر جای مانده از دوره پارتیان در منطقه سیستان است و یکی از مهمترین آثار دوره‌های اشکانی، ساسانی- اسلامی به شمار می‌آید.
نقاشی دیواری سه مغ یا سه پادشاه، نقش خدای اوروس خدای پیروزی سوار بر اسب، نقش شاه و ملکه و تصاویری از بزرگان پارتی و برج و باروهای قلعه نیز از نقوش اصلی این بنای به جای مانده از تمدن عظیم ایرانی است.
دو نقش برجسته گلی با تصویر سه سوار بر اسب در حال حرکت در پشت هم و دیگری تصویر شیری که یورش برده بسوی فردی که سوار بر اسب است که بوسیله میخ‌های چوبی به دیوار نصب شده از دیگر آثار به دست آمده از کوه خواجه است.
وجود ظرف هایی که 7000 سال پیش در آن شیر نگاه می داشتند (درود بر سیستانیان)
تمدن سیستان از بی نظیرترین تمدن های جهان هستند
سعید
