الهه ی آب و بانوان ایران
سیستان جایگاه پرستش الهه ناهید (ایزد بانوان ایرانی)
او سرچشمه دریای کیهانی است. در متون گوناگون، آناهیتا نیرومند و درخشان، بلندبالا و زیبا، پاک و آزاده توصیف شده‌است
آناهیتا یکی از نیرومندترین و محبوب‌ترین ایزدبانوان آریایی بوده‌است. او در باور ایرانیان باستان ایزدبانوی نگهبان چشمه‌ها و باران و نماد باروری، عشق و دوستی بوده‌است؛ در باور ایرانیان زن و زایش و آبادانی و قدرت در کنار هم معنا یافته‌اند
از میان پرستشگاه های آن در کازرون و رفسنجان جایگاه پرستش او در کوه خواجه وجود داشته و این الهه از الهه های معروف دین زرتشتی بوده که مربوط به دوران ساسانی می شود
کوچک چل کنجه Kocak-cel-Kenja
این بنا در
قسمت جنوب کوه قرار دارد و از گل بنا شده است.دانشمند گرانمایه دکتر
باستانی پاریزی می نویسد: « در سیستان دختر را کنجه می گویند و من بر آنم
که این محل جایگاه پرستش ناهید( آناهیتا ) و از نوع سایر قلعه ها و ابنیه
دختر بوده است که پرستشگاه ناهید محسوب می شدند
ناهید یا آناهیتا
ناهید الهه ی آب که مقام ایزد در زرتشت دارد و نگهبان آب می شود در نزد ایرانیان فاصله دوران ساسانیان مقامی بس ارجمند داشته و مورد ستایش بوده است. که در سیستان و کازرون و رفسنجان جایگاه های پرستش این الهه وجود داشته است
ناهید و آناهیتا به معنای پاکی و بی عیبی است و منظور از اردوی وسور آناهیتا است بنا به متن آبان پشت هم نگهبان آب و هم رودی مینوی و تصویری است که نهاد تمام آب های روی زمین است. دراین دوره بناهای و معابد بسیار زیادی مانند معبد آناهیتا ، معبد کنگاورساخته شده است.
نقش آب در معماری ایران باستان
در ایران باستان آب پیام آور روشنایی و پاکی به شمار می رفت و از ارزش زیادی برخوردار بود. شاید به علت اینکه ایران کشور کم آبی بوده است.
آب در نزد ایرانیان نه تنها برای رفع نیاز ها مورد استفاده قرار می گرفته بلکه از لحاظ معنوی و روحی نیز تأثیر بسیاری داشته .
آب استعاره متناقض است و به همراه خاک ، آتش و هوا ، عناصر چهارگانه تشکیل دهنده جهان هستی به شمار رفته است.
در تقویم ایرانی روز دهم ماه آبان باستانی برابر با چهارم آبان فعلی به عنوان جشن آبانگان مشخص شده است. آبانگان جشن آناهیتا(آناهید)، الهه آب است. در جشن آبانگان، ایرانیان به ویژه زنان در کنار دریا یا رودخانه‌ها، الهه آب را نیایش می‌کردند.
واقعا شگفت انگیزه